Альцгеймер ауруы туралы әр адам кем дегенде бір рет туыстары немесе таныстарынан естіген болар. Бұл диагноз адамның және оның жақындарының өмірін түбегейлі өзгертеді.
Альцгеймер ауруы – мидың дегенеративті, яғни қайтымсыз зақымдануына әкелетін дерт. Бұл ең жиі кездесетін деменция түрі, ол барлық деменция жағдайларының 60–70% құрайды. Ауру адамның есте сақтау қабілетінің, ойлау жүйесінің және күнделікті қарапайым әрекеттерді орындау мүмкіндігінің біртіндеп төмендеуімен сипатталады.
Көбіне бұл ауру 65 жастан асқан адамдарда кездеседі, алайда 10%-ға дейін науқастар жас кезде де ауыруы мүмкін, әсіресе тұқым қуалайтын түрінде. Өкінішке қарай, қазіргі таңда Альцгеймер ауруының толық емделу әдісі жоқ. Бірақ оның даму жылдамдығын бәсеңдетіп, симптомдарын жеңілдету арқылы науқастың өмір сапасын жақсартуға болады. Осы мақсатта Қазақстанда бұл диагноз қойылған адамдарға тегін дәрілік қамтамасыз ету қарастырылған. Оларға аурудың дамуын баяулатып, өз-өзін күте алу қабілетін ұзақ уақыт сақтауға көмектесетін дәрілер беріледі.
Бүгінгі таңда Қазақстанда екі антидементтік препарат тегін тағайындалады: Донепезил және Мемантин. Донепезил аурудың жеңіл және орташа ауырлығында, ал Мемантин орташа және ауыр кезеңде тағайындалады. Бұл дәрі дәрмектердің екеуі де амбулаториялық қамтамасыз етуге арналған дәрілік заттар тізбесіне сәйкес Альцгеймер ауруын емдеуге арналған Бірыңғай дистрибьютор тізіміне енгізілген және келесі дозаларда қол жетімді: Донепезил - 5 мг және 10 мг таблеткалар, Мемантин - 10 мг таблетка.
2025 жылға «СҚ-Фармация» медициналық ұйымдардың өтінімдеріне сәйкес АЛЗАНСЕР® сауда атауымен 5 және 10 мг Донепезилді, сондай-ақ ДЕНИГМА® сауда атауымен 10 мг Мемантинді сатып алды. Сатып алу толық көлемде жүзеге асырылды.
Қазіргі таңда амбулаторлық дәрілік қамтамасыз ету аясында 368 732 таблетка медициналық ұйымдарға жеткізіліп, олардың жалпы құны 39,52 млн теңгені құрады. Сонымен қатар, медициналық ұйымдар «Дәрімен қамтамасыз етудің ақпараттық жүйесі» (ИСЛО) 15,02 млн теңгеге рецепттермен қамтамасыз етті.
Стационарлық емдеуге 13 020 таблетка жөнелтілді, олардың құны 1,51 млн теңгені құрады.
Бұл ауру туралы халықтың хабардарлығын арттыру мақсатында кейбір маңызды мәліметтермен бөлісеміз.
Альцгеймер ауруының ең алғашқы белгісі – ұмытшақтық, ол қартаюдың қалыпты үдерісіне жатпайды. Адам сөздерді жиі ұмытып, қажетті сөзді таңдау қиындайды: «айтатын нәрсе тілімнің ұшында тұр, бірақ есіме түспей тұр» деген жағдай жиі кездеседі. Әрине, мұндай сәттер барлығымызда болады, бірақ Альцгеймер ауруы кезінде бұл күн сайын қайталанады. Уақыт өте келе адамның сөздік қоры азайып, сөйлеу мәнері кедейленіп, есте сақтау қабілеті нашарлайды.
Егер адам мұндай мәселелерге шағымданса, оған дер кезінде назар аударып, дәрігерге жүгіну қажет. Ерте диагностика және емдеуді уақытылы бастау өте маңызды. Өкінішке қарай, кейде Альцгеймер ауруының белгілері қартайған адамның табиғи өзгерістері ретінде қабылданады, бұл – үлкен қателік.
Альцгеймер ауруының алдын алу
Альцгеймер ауруының даму қаупін төмендету үшін келесі шаралар ұсынылады:
- дұрыс тамақтану;
- шылым шегуден бас тарту;
- физикалық белсенділікті сақтау;
- артериялық қысымды, қандағы қант пен холестерин деңгейін бақылау;
- интеллектуалды және әлеуметтік белсенділікті арттыру.
Бұл шаралар жалпы денсаулықты нығайтып, когнитивті бұзылыстардың алдын алуға көмектеседі.
Ауру қаупін түсіну, ерте диагностика және алдын алу шаралары Альцгеймер ауруының таралуын төмендетіп, науқастар мен олардың жақындарының өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.
