Сіздердің назарларыңызға «Дені сау ұлт» ұлттық жобасы шеңберінде
«СҚ-Фармация» ЖШС Бірыңғай дистрибьюторының аналитикалық шолулар
сериясынан жарияланымды ұсынамыз
Ұлт денсаулығы және денсаулық сақтаудың қолжетімділігі мемлекетіміздің негізгі басымдықтары болып табылады. Көптеген елдер осы салада жүргізіліп жатқан реформалардың кең ауқымы, сондай-ақ көрсетілетін медициналық көмектің сапасын жақсартуға бағытталған іс-шаралар арқылы халыққа денсаулық сақтау қызметтерін ұсынуды жақсартуға ұмтылады. Қазақстан шет қалған жоқ.
Медициналық мекемелерді заманауи диагностикалық және емдеу-алдын алу жабдықтарымен қамтамасыз ету жүйесін қайта жүктеместен денсаулық сақтау жүйесінің толық трансформациясын қарастыруға болмайды.
Бүгінгі күні технологиялардың дамуы емдеу тұрғысынан да, ауруларды ерте диагностикалау тұрғысынан да үлкен биіктерге жетті. Ерте диагностика жасау өз кезегінде денсаулық сақтау жүйесінің превентивті медицинаны дамыту бағытында қозғалуына ықпал етеді.
Пациенттерді сапалы емдеу үшін медициналық техника нарығының тиімді жұмыс істеуі және адал өнім берушілердің тізбесінің болуы жолымен медициналық мекемелерді замануи диагностикалық және емдеу-алдын алу жабдықтарымен жарақтандыруға қолайлы жағдайлар жасау қажет.
Соңғы мақсат — пациенттер көретін әсер және бұл бүкіл саланың ең маңызды KPI.
Үкіметтің кеңейтілген отырысында Мемлекет басшысының сөз сөйлеу барысында денсаулық сақтау саласындағы проблемаларға арналған жеке блогы болды. Атап айтқанда, ол медициналық техниканы сатып алу жүйесін түбегейлі қайта қарау қажеттігін атап өтті.
«Бұл үлкен проблема, өйткені бұл сала жоғары коррупциогенді болып табылады. Өңірлер жабдықтың сметалары мен бағаларын жүйелі түрде көтеріп отырады, оған сервистік қызмет көрсетуге көп ақша жұмсалады. Сондықтан Үкіметке «СҚ-Фармация» базасында медициналық техниканы орталықтандырылған сатып алуға көшуді тапсырамын», - деді Президент.
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАНЫ САТЫП АЛУ САЛАСЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ
МЕМЛЕКЕТТІК ТІРКЕУ ЖӘНЕ БАҒАЛЫҚ РЕТТЕУ
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІ:
ЖОҒАРЫ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ
Қағидаларға сәйкес дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды сатып алу, оның ішінде сатып алу үшін пайдаланылатын ақшаны оңтайлы және тиімді жұмсау, сатып алуды өткізу рәсіміне қатысу үшін әлеуетті өнім берушілерге тең мүмкіндіктер беру, әлеуетті өнім берушілер арасында адал бәсекелестік қағидаттарын сақтай отырып жүзеге асырылады. Ресми қарым-қатынас немесе осы қағидаттарды сақтамау медициналық техникамен қамтамасыз ету жүйесінің жоғары сыбайлас жемқорлыққа алып келеді.
Көбінесе медициналық ұйымдар белгілі бір өндірушінің нақты медициналық жабдықтарын сатып алғысы келеді және сонымен бірге басқа өндірушінің медициналық жабдықтарын алу ықтималдығын төмендететін барлық мүмкін талаптарды (сипаттамаларды) белгілейді. Белгілі бір өндірушінің өнімдеріне арналған бұл «қайрау» медициналық техникамен қамтамасыз ету жүйесінің жоғары сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне алып келеді.
Нәтижесінде, сатып алу объектісінің сипаттамасының жалғыз өндірушінің тауарына сәйкестігі нәтижесінде бәсекелестікті шектемеу үшін техникалық ерекшеліктерді дайындау кезінде Денсаулық сақтау министрлігі Медициналық техниканы сатып алуға арналған техникалық ерекшеліктің сипаттамаларының сәйкестігіне сараптамалық қорытынды беру қағидаларын қабылдады, олар медициналық техниканы сатып алуға арналған техникалық ерекшеліктің сипаттамаларының әртүрлі өндірушілердің кемінде екі моделіне сәйкестігін қамтамасыз етуі тиіс.
Дәрігерлер мен медициналық қызметкерлердің қорғалмағандық мәселесі ерекше назар аударуға тұрарлық. Медициналық құрал-жабдықтарды жоғары бағамен сатып алғаны үшін медициналық қауымдастыққа қарсы қозғалған қылмыстық істердің саны артты. Маңғыстау ДСБ-ның бұрынғы басшыларына жылжымалы рентген аппаратын жоғары бағамен сатып алғаны үшін 3,5 жылға, сондай-ақ Ақмола облысы ауруханаларының бірінің экс-бас дәрігеріне кепілдіксіз, ӨЖЖ және наркоз аппараттарын өндіруден алып тастағаны үшін 8 жылға соттаумен жүргізілген қылмыстық істер осының айқын дәлелі. Денсаулық сақтауды басқарудың жергілікті органдарының, сондай-ақ өңірлердегі ауруханалардың бас дәрігерлерінің басшылығы тарапынан ақпаратпен жеткіліксіз таныспауы мен болжай алмауы тексеруші органдардың денсаулық сақтау саласындағы қолайлы сыбайлас жемқорлық аясы туралы пікірін қалыптастыру үшін қолайлы орта жасайды.
МАМАНДАРДЫ ДАЯРЛАУ ЖҮЙЕСІ:
ОТАНДЫҚ ӨНДІРІСТІ ДАМЫТУДЫҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
Дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың мемлекеттік тізілімінің мәліметтеріне сәйкес, бүгінгі күні 40-қа жуық компания бар.
Негізінен медициналық және функционалдық жиһаз, сәулелендіргіштер, рециркуляторлар және басқа да күрделі емес құрылғылар сияқты күрделі емес медициналық жабдықтар өндіріледі. Басқаша айтқанда, Қазақстанның медициналық техникасының отандық өндірушілері, негізінен, Қытайдан жиі жеткізілетін компоненттерден жабдықты бұрау арқылы құрастырады. Егер күрделі және ғылымды қажетсінетін медициналық техника өндірушілерін атап өтсек, онда мұндай өндірушілер бірнешеу ғана («Ақтөберентген» АҚ, «Qazmedpribor» ЖШС, «ОралМедРегион» ЖШС).
Жалпы, қоғамда отандық медициналық техникаға деген сенімсіздік байқалады. Медицина қызметкерлері, ең алдымен, отандық медициналық жабдықтардың сапасыздығынан қорқады, тіпті медициналық техника бұған нақты себеп бермеген кезде де. Осылайша, отандық медициналық өнеркәсіпке біржақты көзқарас қалыптасады. Медицина қызметкерлерінің қалауы отандық медициналық техниканы салыстыратын әлемдік брендтердің өнімдеріне байланысты екені анық. Дәрігерлердің біздің медтехникамыздың сапасына деген қарым-қатынасының теріс мәндерінің шкаласындағы қисықтың оң бағытталған кестеге қарай өзгеруі – Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінің алдында тұрған сын-тегеуріндердің бірі.
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАМЕН ЖАБДЫҚТАЛУДЫҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
Медициналық жабдықтарды сатып алу бойынша нормативтік базаны жетілдіру мәселелерін шешу осы салада шешімді талап ететін жалғыз міндет емес.
Мемлекет Басшысының тапсырмасына сәйкес 2021 жылы Денсаулық сақтау министрлігі денсаулық сақтау саласын жаңғыртуға дайындық бойынша ауқымды жұмыс жүргізді, оның шеңберінде қолда бар медициналық техника паркін түгендеу жүргізілді, оның қорытындысы бойынша денсаулық сақтау ұйымдарының медициналық техникамен жарақтандыру деңгейі 82%-ды, тозу деңгейі 49%-ды құрады.
САТЫП АЛУДЫ ТИІМСІЗ ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ
Сондай-ақ, медициналық техниканы сатып алуды жоспарлау мен ұйымдастыруға қатысты көптеген сұрақтар туындайды, бұл жергілікті жерлерде қағаз жеткізгіштерде сатып алуды өткізу, бағасында айтарлықтай айырмашылығы бар бірдей медициналық техниканы сатып алу, медициналық техниканы сатып алуға ұқсас модельдер арасында техникалық ерекшеліктердің орташалануының болмауы.
ТИІСТІ ӘДІСТЕМЕНІҢ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРДЫҢ НЕГІЗДІЛІГІНІҢ БОЛМАУЫ
Медициналық техникамен қамтамасыз ету жүйесіндегі кез-келген сатып алу сияқты, сатып алу объектісінің сипаттамасын дайындау оны жүзеге асырудағы ең күрделі процестердің бірі болып табылады. Бұл ретте сатып алу объектілерінің алуан түрлілігін (электрокардиографтан бастап желілік үдеткішке дейін) ескере отырып, бұл процесті егжей-тегжейлі регламенттеу мүмкін емес.
Осылайша, медициналық техникамен қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру жөніндегі міндетті іске асыру үшін сатып алынатын медициналық техниканың техникалық ерекшеліктерін дайындау бойынша тиісті әдістемені (стандарттарды немесе МЕМСТ-тарды) әзірлеу қажет. Көрсетілген құжаттар техникалық сипаттамалардың негізділік қағидаттарына, сондай-ақ оларды қабылдау кезеңінде техникалық ерекшелікте белгіленген талаптарға тауардың сәйкестігін тексеру мүмкіндігіне сүйене отырып әзірленуге тиіс.
Медициналық техниканы сатып алуға бөлінетін ақша қаражатын жұмсау тиімділігі қағидаты сұратылған техникалық сипаттамалардың негізділігімен тікелей байланысты, яғни медициналық техника берілген нәтижелерге қол жеткізу үшін негізді түрде қажетті және артық қасиеттері бар тауарларды сатып алуға алып келмейтін сипаттамалармен сатып алынуға тиіс. Сондықтан техникалық ерекшеліктегі әрбір талап тапсырыс берушінің нақты қажеттілігіне негізделуі тиіс.
Сондай-ақ, техникалық ерекшеліктерді дайындау кезінде медициналық ұйымда тауарды қабылдау кезеңінде практикада расталмайтын олардың нұсқаулары тиісті құжаттарда, оның ішінде сертификаттар, декларациялар, тіркеу куәліктері немесе қолдану жөніндегі нұсқаулықтар сияқты ашық көздерде де жоқ сипаттамаларды көрсетуден аулақ болу керек.
БЮДЖЕТ ТАРАПЫНАН ҚАРЖЫ ҚҰЮДЫҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
Медициналық техникамен жеткіліксіз жарақтану проблемасынан басқа, бюджет тарапынан қаржы құюдың жеткіліксіздігіне (инфрақұрылымға, кадрлар даярлауға, медициналық жабдықтар паркінің жұмыс істеу қабілетін қолдауға жұмсалатын шығындар), сондай-ақ медициналық техника лизингінің қолжетімді тетіктерінің болмауына қатысты басқа да мәселелерге назар аудару қажет.
СЕРВИСТІК ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӨМЕНДІГІ
Медициналық техникаға сервистік қызмет көрсету жүйесін жетілдіру денсаулық сақтау секторының өзекті мәселелерінің бірі болып қалуда және оның маңызы жыл сайын медициналық ұйымдардың аса қымбат ғылымды қажетсінетін медициналық жабдықтармен, жаңа экономикалық жағдайлармен жарақтандырылуының ұлғаюына, сондай-ақ медициналық сақтандыру жағдайында пациенттің қауіпсіздігі мен көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасы үшін жауапкершіліктің өсуіне байланысты артып келеді.
Сапасыз сервистік қызмет көрсету, керісінше, аппараттың дұрыс жұмыс істемеуіне, жабдықтың бұзылуына, дұрыс пайдаланбауға, зауыттық параметрлердің нашарлауына әкелуі мүмкін, бұл өз кезегінде пациенттердің өмірі мен денсаулығына зиян келтіру, дұрыс емес диагностика және пациенттер мен медициналық мекеме қызметкерлерінің қауіпсіздігіне қауіп төндіреді.
1992 жылға дейін техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын жүргізетін «Медтехника» аймақтық мемлекеттік кәсіпорындар жүйесі жұмыс істеді. Алайда, кейінірек медициналық техниканы және оның қызметі бойынша қызметтерді сатып алуға бөлінген қаржыландыру азайды және бұл жүйенің жұмыс істеуі бұзылды. Бұл аймақтық мемлекеттік кәсіпорындар жүйесінің тоқтап қалуына алып келді, ал кепілдіктен кейінгі кезеңде денсаулық сақтау мекемелерінде медициналық техникаға техникалық қызмет көрсету медициналық техниканы өндіруші кәсіпорындардың сервистік бөлімшелерімен немесе жай ғана сервистік ұйыммен жасалған шарт негізінде, сондай-ақ медициналық ұйымның жеке техникалық қызметінің көмегімен жүзеге асырылады.
Сервисті жеткіліксіз қаржыландыру, сондай-ақ ТМККК және МӘМС тарифтерінде тиісті шығыстардың болмауы қалдық қағидаты бойынша қаржыландыруға алып келеді. Егер медициналық жабдық тоқтап қалса, ол шығынға әкеледі.
ЖИНАҚТАУШЫ ЖӘНЕ ҚОСАЛҚЫ БӨЛШЕКТЕРДІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІНІҢ БОЛМАУЫ
Сапасыз, түпнұсқа емес компоненттер мен қосалқы бөлшектерді қолдану өлшеу мен диагностиканың дәлдігін жоғалтуға, тозудың жоғарылауына байланысты пайдалану ресурсының қысқаруына әкелуі мүмкін. Мысалы, рентген түтігін уақтылы ауыстырмағанда, рентген аппараты күшті сәуле шығарады, бұл пациент пен медицина қызметкерлерінің сәулеге шалдығуна алып келеді. Бұзылған, реттелмеген физиотерапиялық аппаратпен пациент терісінің беті күйіп қалуы немесе электр тогының соғуы мүмкін. Калибрленбеген және тексерілмеген анализатормен зерттеу нәтижелері бұрмалануы мүмкін, ал дәрігер дұрыс диагноз қою және емдеудің дұрыс емес тактикасын таңдау қаупін тудырады.
Қызмет көрсетудің төмен құны ұсынылған конкурста жеңіске жеткен күмәнді сервистік компаниялардың сапасыз техникалық қызмет көрсетуі бұзылуларға әкелуі мүмкін, оларды жою үшін көп қаражат қажет болады.
Медициналық техникаға сапалы сервистік қызмет көрсетудің болмауы, қосалқы бөлшектерді жеткізу процесінің ұзақтығы сатып алынған қымбат тұратын медициналық техниканың тұрып қалуына, соның салдарынан халыққа толық көлемде уақтылы медициналық көмек көрсетпеуге және елдегі шығындарға алып келеді.
МӘСЕЛЕНІ ШЕШУДІҢ КӨРІНІСІ
Дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды сатып алу үлгісі бойынша «СҚ-Фармация» ЖШС-нің базасында медициналық техниканы сатып алуды екі кезеңде жүзеге асыруды орталықтандыру жүзеге асырылсын.
5 жылдық кезеңге арналған медициналық ұйымдарды жарақтандырудың Ұлттық бағдарламасын әзірлеу, ол мынадай мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз етуге арналған:
НЕЛІКТЕН БІРЫҢҒАЙ ДИСТРИБЬЮТОР БАЗАСЫНДА
Тәжірибенің болуы - бірінші және айқын дәлел – бұл дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды орталықтандырылған сатып алуда тәжірибенің болуы, медициналық бұйымдар өндірісін құруға немесе жаңғыртуға ниеті бар өнім берушілермен ұзақ мерзімді жеткізу шарттарын жасасу мүмкіндігі, келісімшарттық өндірістің тапсырыс берушілерімен шарттар жасасу тетігі.
Бюджетті шоғырландыру және үнемдеу-сатып алуды орталықтандыру және барлық өңірлерден қажеттілік көлемін шоғырландыру, бұл бюджет қаражатын үнемдеуді, сатып алу кезінде ойыншылар арасында нақты бәсекелестікті және жеңімпаздармен бағаны төмендету бойынша келіссөздер жүргізуді қамтамасыз ететін сатып алуға арналған техникалық тапсырмаларды біріздендіруді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Бірыңғай дистрибьюция елдің шамамен 2 000 медициналық ұйымы үшін көлемді шоғырландырады.
иімді механизмдер-Медициналық өнімдерді бірыңғай тарату жүйесінде бағаны төмендетудің тиімді тетіктері бар:
Құнын барынша төмендетуге бірыңғай оператордың электрондық алаңында өткізілетін бағаны төмендету аукционының арқасында қол жеткізіледі. Дәл осы кезең өнім берушілер арасындағы күрделі бәсекелестік күрестің нәтижелері бойынша сатып алу рәсімдері арқылы бюджет қаражатын үнемдеудің қомақты үлесін қамтамасыз етеді.
ТАҚЫРЫПТЫ ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ СӘТТІ КЕЙСТЕР
Барлығы, «СҚ-Фармация» ЖШС-нің бірыңғай жүйе ретінде жұмыс істеген жылдар ішінде 185,9 млрд.теңгеден астам бюджет қаражаты үнемделді.
ОТАНДЫҚ КЕЙСТЕР ЖӘНЕ КЕЙБІР ТМД ЕЛДЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІ
Қазақстанның тәжірибесі – Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарының, сондай-ақ «КазМедТех» АҚ тәжірибесі зерделенді, олардан медициналық техника саласындағы пайдалы кейстер алынды.
Қарағанды облысы – Мемлекеттік-жекешелік әріптестік (МЖӘ) жобаларын іске асыру бойынша кейс зерделенді, оның шеңберінде облыстың 13 медициналық ұйымы ауыр медициналық техникамен (КТ, МРТ), сараптамалық кластағы УДЗ аппараттарымен, офтальмологиялық жабдықпен және гемодиализ аппаратымен жарақтандырылды. Бұл ретте сатып алудың мынадай тетіктері пайдаланылды: (1) Әр түрлі қаржыландыру көздерінен (РБ, ЖБ, өз қаражаты) лизингтік төлемдерді өтей отырып, қаржы лизингі; (2) жергілікті бюджет қаражатынан бөліп-бөліп төленетін медициналық техника; (3) МЖӘ жобасы - қымбат тұратын медициналық техникаға арналған инвестициялық жобалар.
Шығыс Қазақстан облысы – бүкіл өңірді кешенді жаңғырту және жабдықтау жөніндегі іс-шараларды іске асыру бойынша кейс зерделенді.
Жобаны іске асыру шеңберінде мынадай блоктарды жаңғырту жүргізілді: Қабылдау бөлімі (TRIAGE жүйесі); Операциялық блок; Реанимация (ересектер мен балалар); Босандыру блогы (босандыру көмегінің II деңгейіне ауыстыру); Онкология (онкология және хирургия орталығы); Қан қызметі; Симуляциялық орталық; Оңалту (Алтай курорты).
Облыста барлығы жалпы сомасы 9 925,4 млн. теңгеге жаңғырту және медициналық техникамен жабдықтау жүргізілді.
«КазМедТех» АҚ – медициналық техникаға сараптама жүргізу және сервистік қызмет көрсетудің қолданыстағы жүйесі «КазМедТех» АҚ базасында 2010 жылы Қазақстанның 3 жылға 5%-бен медициналық техниканы сатып алудың лизингтік жүйесіне көшуі кезінде қаланды.
Лизинг медициналық техниканы сатып алу құқығымен ұзақ мерзімді жалға алуға негізделді, бұл үлкен қаржылық инвестициялар қажет болған жағдайда икемді шешімдер қабылдауға мүмкіндік берді.
Бұл ретте «КазМедТех» АҚ қызметіне мемлекеттің жүз пайыз қатысуы медициналық ұйымдардың лизингке сатып алынған медтехниканы пайдалануына мониторинг жүргізу жолымен медициналық ұйымдардың тиімді пайдалануына, сондай-ақ өнім берушілердің 37 ай ішінде және әрі қарай лизингтің барлық мерзіміне кепілді сервистік қызмет көрсетуіне негізгі міндет жүзеге асырылды.
Өзге салаларда – орталықтандыру процестерін басқа салаларда ауыл шаруашылығы саласында, құрылыс саласында, ұлттық компанияларда (Самұрық Қазына және «Қазақстан инжиниринг» мысалдары) қолданудың оң трендтері атап өтілді.
Мысалы, ұлттық компанияларда белгілі бір функцияларды орталықтандыру жүйесі, оның ішінде жалпы қызмет көрсету орталығын (ЖҚКО) құру жолымен сатып алуды/жабдықтауды басқару енгізілді. Осылайша, ЖҚКО бухгалтерлік, салықтық және басқарушылық есеп, қазынашылық, персоналды басқару сияқты процестерді орталықтандыруға мүмкіндік береді, сонымен бірге жеке кәсіпорындардың қызметіне зиян келтірместен әкімшілік шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.
Өзбекстанның тәжірибесі–Өзбекстанның орталықтандырылған сатып алу саласындағы тәжірибесі де қызықты. Осы саланы реттейтін ТК Заңына сәйкес бюджеттік тапсырыс берушілер тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды: электрондық дүкен, бастапқы бағаны төмендету аукционы (электронды нысанда), конкурс, тендер, бірыңғай жеткізушіден мемлекеттік сатып алу арқылы жүзеге асыруға міндетті.
Сатып алу құжаттамасына сараптаманы «Президент жанындағы Ұлттық жобалық басқару агенттігі жанындағы жобалар мен импорттық келісімшарттарды кешенді сараптау орталығы» ЖМБ жүзеге асырады. «O’zmedimpeks» ЖШҚ орталықтандырылған сатып алуды жүзеге асыратын Өзбекстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің құрылымдық бөлімшесі болып табылады.
Беларусь тәжірибесі – Беларусь Республикасының тәжірибесін де атап өткен жөн. Мемлекеттік сатып алу рәсімдерін ұйымдастыру және өткізу барысында ұйымдастырушы консультациялар үшін, оның ішінде мемлекеттік сатып алуды орталықтандыру кезінде медициналық бұйымдарды сатып алуға өтінімдерді біріктірген кезде сарапшылар тартуы мүмкін.
Сатып алуды РБ Денсаулық сақтау мекемелері үшін медициналық техника мен ММБ (медициналық мақсаттағы бұйымдар) сатып алуды бірыңғай ұйымдастырушы – «Белмедтехника» өндірістік-сауда республикалық унитарлық кәсіпорны жүргізеді. «Белмедтехника» УК құрылымына қалаларда орналасқан бес еншілес кәсіпорын кіреді: Барановичи, Витебск, Гомель, Гродно, Могилев. Елдің 70-тен астам елді мекендерінде орналасқан 120-дан астам объектілері бар мамандандырылған бөлшек сауда дүкендерінің жеке желісі бар. Қызметкерлердің жалпы саны 900-ден астам адам.
ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ
Импортты алмастырудың шетелдік тәжірибесі негізінен отандық өндірушілерді жан-жақты қолдаудан (кредиттер бойынша жеңілдікті мөлшерлемелер, инновациялық кәсіпорындарға қаржылық көмек), сондай-ақ шетелдік өндірушілердің ішкі нарыққа шығуына мүмкіндік беретін сертификаттар алудың қатаң жүйесін орнатудан тұрады.
Озық елдердің, атап айтқанда АҚШ, Малайзия, БАӘ, Корея, Ресей, Австралия, Еуропалық Одақ елдерінің, Жапонияның тәжірибесі зерделенді.
Әлемдік сатып алу тәжірибесін талдау орталықтандырылған сатып алуды әлемдегі маңызды әлеуметтік функция ретінде, әдетте, денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдардың бір бөлігі болып табылатын немесе олармен байланысты ұйымдар жүзеге асыратынын көрсетеді. Аргентина, Үндістан, Жаңа Зеландия, Эстонияда мемлекеттік деңгейде орталықтандырылған сатып алуды Денсаулық сақтау министрлігі жүзеге асырады.
Бірқатар маңызды өлшемшарттар бойынша ҚР-ға ұқсас референттік модельдерде орталықтандырылған сатып алуды мемлекеттік құрылымдарға бағынатын мемлекеттік құрылымдар немесе сатып алу жөніндегі агенттіктер жүзеге асырады.
Австралияда дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды орталықтандырылған сатып алуды Австралияның Денсаулық сақтау басқармасына бағынатын сатып алу агенттігі жүзеге асырады.
Данияда Норвегиядағыдай аймақтық билік органдарына бағынатын сатып алу агенттігі.
Сербияда мемлекетке бағынатын Міндетті медициналық сақтандырудың Ұлттық қоры.
Сауд АрабиясындаСатып алу жөніндегі агенттік жүзеге асырады, мемлекеттік бюджет есебінен және үстеме бағаның арқасында агенттік құрған пайдамен қаржыландырылады.
АҚШ-та – Фармацевтика және медициналық әлемдік көтерме сауда көшбасшылары болып табылатын дистрибьюторлар McKesson, AmerisourceBergen және Cardinal Health американдық нарық сатылымының 90%-дан астамын және әлемдегі барлық медициналық өнімдер сатылымының 45%-ға жуығын шоғырландырды.
McKesson – қызметінің негізгі бағыттары фармацевтикалық дистрибуция (40 000-нан астам клиенттерге фармацевтикалық препараттарды жеткізу), сондай-ақ медициналық-хирургиялық керек-жарақтар мен медициналық техниканы жеткізу. Компания каталогына 150 00 астам тауар атауы, оның ішінде медициналық бұйымдар өнімдерінің өзіндік желісі кіреді.
AmerisourceBergen – дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды көтерме және мамандандырылған дистрибуциялау қызметтерін жүзеге асырады. АҚШ-тан басқа тағы 10 елде, негізінен Еуропада (Ұлыбритания, Испания, Түркия, Чехия, Литва, Франция, Нидерланды, Норвегия, Румыния және Египет) жұмыс істейді.
Болгарияда Мемлекеттік сатып алуды бір агенттік жүзеге асырады — ұлттық, аймақтық және муниципалды деңгейлердегі сатып алу функцияларына жауап беретін мемлекеттік сатып алу агенттігі.
Ұлыбританияда ұлттық денсаулық сақтау қызметін сатып алу және жабдықтау агенттігі орталықтандырылған жабдықтау және негіздемелік келісімдермен жұмыс істейді. Оның қызмет саласы тек ұлттық денсаулық сақтау қызметімен байланысты (тапсырыс берушінің 500-ге жуық ұйымы). Ұлыбританияда медициналық жабдықтардың ең үлкен сатып алушысы, мемлекет қаржыландыратын Ұлттық денсаулық сақтау қызметі (NHS) елдегі медициналық көмектің шамамен 85%-ын қамтамасыз етеді.
Польшалықорталықтандыру моделі бір ведомствоның — Мемлекеттік сатып алу басқармасының — ұлттық деңгейде жұмыс істеуге уәкілетті екендігін көздейді.
КОРЕЯ Республикасы – елде мамандандырылған ведомство — Орталық Мемлекеттік сатып алу агенттігі (бұдан әрі — Агенттік) құрылды және жұмыс істейді. Оның өкілеттігіне мемлекеттік басқару секторының қажеттіліктері үшін бюджет қаражаты есебінен тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алуды жүзеге асыру кіреді. Агенттік нақты уақыт режимінде басқарады және барлық мүдделі өнім берушілерге (сатып алуға қатысушыларға) мемлекеттік сатып алуға электрондық қолжетімділік беретін The Korea ON-line E-Procurement System (бұдан әрі — KONEPS) жүйесіне қызмет көрсетеді.
Pure Health - ауруханалар желісін, медициналық зертханаларды басқаратын және өз клиникалары үшін дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды топтық сатып алуды жүзеге асыратын Біріккен Араб Әмірліктеріндегі жетекші компаниялардың бірі (GPO – Group Рurchasing Organisation / ТСҰ - топтық сатып алуды ұйымдастыру). Бұл тетік өнім берушілерге процестің икемділігін қамтамасыз ету үшін сатып алудың бірнеше арналарын пайдалану мүмкіндігін, сондай-ақ Pure Health-тың тапсырыс беру мен төлем процестеріне толық бақылау жүргізуін көздейді.
Philips, GE Healthcare-медициналық техника өндірісін оқшаулау мәселелері бойынша зерттеу және тәжірибе алмасу бөлігінде жұмыс жүргізілді, оның ішінде өмірлік цикл келісімшарттарының тетігін пайдалана отырып, өндірушілерден медициналық техниканы тікелей сатып алу жөніндегі мәселелер талқыланды, сондай-ақ ТМД аумағында Philips, GE Healthcare компанияларының медициналық жабдықтардың оқшауландырылған өндірістеріне сапарлар жүзеге асырылды.
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМДАР
БҰҰ – Біріккен Ұлттар Ұйымындағы (БҰҰ) және тиісінше БҰҰ қамқорлығымен жұмыс істейтін ұйымдардағы (оның ішінде ДДСҰ – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы) сатып алулар UNGM (the United Nations Global Marketplace) - БҰҰЖН (Біріккен Ұлттар Ұйымының Жаһандық нарығы) электрондық ресурсы арқылы өткізіледі. Өнім берушілер тиісті деректерді толтырып, порталда тіркеліп, конкурстық рәсімдерге қатыса алады.
БҰҰЖН – БҰҰ жүйесінің электрондық сатып алу порталы. Ол БҰҰ сатып алу қызметкерлерін және БҰҰ-мен бизнес жүргізуге мүдделі өнім берушілер қауымдастығын біріктіреді. БҰҰЖН шеңберіндегі сатып алулар бұл тауарлар мен қызметтердің барлық түрлері үшін жылдық айналымы 14 миллиард доллардан асатын жаһандық нарық.
UNGM негізгі функциялары мынадай:
- Өнім берушілерді БҰҰ-ның 29 ұйымы (оның ішінде ДДСҰ) үшін порталда орталықтандырылған және бірегей тіркеу процесімен қамтамасыз ету;
- Өнім берушілерге және қоғамға БҰҰ-ның сатып алу мүмкіндіктеріне және келісімшарттар жасасуға қолжетімділік беру;
- БҰҰ-ның сатып алу туралы тиісті ақпаратты және БҰҰ-ның нарықтық ақпаратын тарату.
UNGM сонымен қатар БҰҰ-ның бизнес-қоғамдастықтағы сатып алу мүмкіндіктерін алға жылжытуда сауданы жылжыту жөніндегі үкіметтік ұйымдарды қолдайды.
Сондай-ақ, БҰҰ базасында Doing Business with UN платформасы жұмыс істейді, ол арқылы БҰҰ ұйымдары виртуалды бизнес-семинарлар өткізеді, онда өнім берушілер БҰҰ-дан бизнесті қалай бастау туралы пайдалы ақпарат ала алады. Платформа дәстүрлі бизнес-семинарларға қарағанда кең аудиторияға қол жеткізуді жеңілдетуге арналған.
Ведомствоаралық бизнес-семинарлар деп аталатын халықаралық сатып алу семинарлары (IPS-International Procurement Seminars) БҰҰ сатып алушылары мен өнім берушілеріне жеке кездесуге және БҰҰ сатып алушылары мен өнім берушілері арасында бір-бірімен кездесулер өткізуге мүмкіндік береді.
ДДСҰ БАСШЫЛЫҚҚА АЛАТЫН САТЫП АЛУ ҚАҒИДАТТАРЫ:
1. Баға мен сапаның ең жақсы қатынасы – ДДСҰ-ның барлық сатып алуларының жалпы мақсаты;
2. Әділдік, адалдық, ашықтық және тең қарым-қатынас – ДДСҰ өз өнім берушілерінен БҰҰ өнім берушілерінің мінез-құлық Кодексінде белгіленген қағидаттар мен стандарттардың сақталуын күтеді;
3. Тиімді бәсекелестік – барлық тиісті әлеуетті өнім берушілерге ДДСҰ талаптары туралы уақтылы және барабар хабарлама беру және талап етілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге арналған сауда-саттыққа қатысуға тең мүмкіндіктер беру;
4. ДДСҰ және БҰҰ мүдделері – БҰҰ және ДДСҰ қызметінде қабылданған міндеттемелер мен қағидаттарды сақтау;
5. Тұрақты сатып алулар – мыналарға қатысты талаптар мен өлшемдерді қамтуы мүмкін:
- Экологиялық факторларға: климаттың өзгеру салдарын жұмсарту және оларға бейімделу; ластанудың алдын алу; тұрақты ресурстар; қоршаған ортаны және биоәртүрлілікті қорғау.
- Әлеуметтік факторлар: адам құқықтары; еңбек құқықтары; гендерлік теңдік; өнім берушілердің әртүрлілігі; мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін инклюзивтілік және қолжетімділік; тұрақты тұтыну; әлеуметтік денсаулық және әл-ауқат. ДДСҰ әртүрлі өнім берушілерді оның тендерлік мүмкіндіктеріне қатысуға шақырады, соның ішінде әйелдерге тиесілі кәсіпорындар (WOB - Women on Board), мүгедектердің мүдделері үшін өнім берушілер және басқа да өнім берушілер, мысалы, жастарға тиесілі кәсіпорындар (YOB - Youth on Board) немесе LGBTQI+ топтарына жататын кәсіпорындар.
- Экономикалық факторларға: бүкіл өмірлік циклдің құнын есептеу; жергілікті қауымдастықтар мен микро-, шағын және орта кәсіпорындар; жеткізілім тізбегінің тұрақтылығы.
ӨНДІРІСТІ ОҚШАУЛАУ ЖӘНЕ БРЕНДТЕРДІ ОҢТАЙЛЫ ТАҢДАУ
Медициналық техниканы орталықтандырып сатып алуды одан әрі дамыту келісімшарт өндірісін, медициналық техниканың өмірлік циклінің келісімшарттарын оқшаулау шарттарында ұзақ мерзімді шарттар жасасу тетіктерін әзірлей отырып, басым бағыттар бойынша кешенді жарақтандыру жүйесіне біртіндеп өзгеруге тиіс.
ОҚШАУЛАУ артықшылықтары - елде өндірісті оқшаулау мынадай артықшылықтарға ие: (1) медициналық ұйымдардың қажетті медициналық техникаға қажеттіліктері мен қажеттіліктерін неғұрлым мұқият түсіну; (2) елде жаңа жұмыс орындарын ашу; (3) отандық нарықтың сұранысы мен ерекшелігіне сәйкес келетін өнімдерді жасау (түсінікті интерфейс, түсінікті тіл және т. б.); (4) заманауи өндірістік алаңдардың құрылысы; (5) жеке инженерлерді медтехника бойынша оқшауландырылған өндірістік базаларда оқыту мүмкіндігі.
Авиация, көлік-логистика, ауыл шаруашылығы салаларының ірі ойыншылары өндірісті/пайдалануды оқшаулау кезінде оңтайлы брендтерге бағдарлануды құптайды.
Әр брендтің өнімдер желісінде әрдайым оңтайлы қажетті жабдықтар мен қажетті шарттар мен міндеттерге сәйкес келетін функциялар жиынтығын біріктіретін ең жақсы нұсқа бар. Шартты түрде оларды «жұмыс аттары» деп атауға болады. Мұндай «жылқылар» қажетті деңгейден төмен емес сапаны сақтай отырып, функционалдылықты орындай алады.
Брендтер – жетекші әлемдік өндірушілердің брендтерін оңтайлы таңдау тәсілін қолдану ҚР-да медициналық техникамен ауқымды жарақтандыру кезінде, оның ішінде оқшаулау/келісімшарттық өндірісті және біліктілік алды іріктеу кезеңін енгізуді ескере отырып қолданылуы тиіс.
Медициналық техниканы өндірушілердің белгілі бір тізбесіне күштерді шоғырландыру медициналық техника паркін жаңартудағы жалпыреспубликалық қажеттілікті ескере отырып, өндірушілерге өндірісті оқшаулау, сервистік орталықтар мен қосалқы бөлшектер қоймаларының желісін ашу бойынша шарттар ұсынуға мүмкіндік береді (тек Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында ғана емес), медициналық техниканың өзіне, сондай-ақ сервистік қызмет көрсетуге, жөндеуге, оқытуға сатып алуды шоғырландыру есебінен бағаны төмендетуге мүмкіндік береді.
Авиация саласында пайдаланылатын брэндтердің оңтайлы жиынтығын таңдаудың мысалы, Airbus, Boeing, Embraer өндірісінің ұшақ техникасы бар «Эйр Астана» АҚ болып табылады. Бұл қосалқы бөлшектер мен компоненттердің ағынын қалыптастыруға, техниканы пайдаланатын және қызмет көрсететін мамандарды оқытуға мүмкіндік береді.
Локомотивтер – Қазақстан Республикасында өндірісті оқшауландыруды табысты іске асырудың және стратегиялық серіктесті таңдаудың мысалы ретінде Нұр-Сұлтан қаласында General Electric Transportation (GETS) жетекші теміржол техникасын өндірушісімен бірлесіп Локомотив құрастыру зауытын ашу болып табылады. Құрылған «Локомотив құрастыру зауыты» АҚ бірлескен кәсіпорнының базасында тепловоздардың екі түрі (жүк және жолаушы) шығарылады.
Темір жол көлігі саласындағы өндірісті оқшауландырудың тағы бір мысалы Нұр-Сұлтан қаласында «Қазақстан темір Жолы» Ұлттық компаниясы» АҚ техникалық тапсырмасына сәйкес ALSTOM TRANSPORT француз компаниясы әзірлеген KZ8A және KZ4AT электровоздарын шығаруды жүзеге асыратын «Электровоз құрастыру зауыты» ЖШС-нің ашылуы болып табылады.
ӨМІРЛІК ЦИКЛ КЕЛІСІМШАРТТАРЫН ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ КЕЙСТЕР (ӨЦК)
Мәскеу тәжірибесі – ТМД аумағында Ресей Федерациясының астанасында оң тәжірибе байқалады, онда 2019 жылдың аяғынан бастап денсаулық сақтау саласында өмірлік цикл келісімшарттары жасалады. Бұл механизм медициналық техниканы өндірушілер арасында кеңінен танымал болды және екі жылдан аз уақыт ішінде олар 80 миллиард рубльден асатын 100-ден астам келісімшартқа қол қойды. Өткен жылы ғана конкурстардың нәтижелері бойынша жалпы сомасы 23,1 млрд. рубль болатын 45 келісімшарт жасалды. Олар бойынша Мәскеу медициналық мекемелеріне медициналық жабдықтардың 600-ден астам жаңа үлгілері жеткізіледі.
Өз кезегінде, өнім берушілерде қалаға қажетті жабдықты өндірудің техникалық мүмкіндіктері ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсетуде тиісті тәжірибе бар. Бұл өмірлік цикл келісімшарттарын жасау кезінде өте маңызды, өйткені олар компаниялар техниканың бүкіл қызмет ету мерзімі ішінде жұмыс істеуін қамтамасыз етеді деп болжайды, бұл жағдайда ол 10-12 жыл.
Мемлекеттік сатып алудың мұндай тетігі медициналық мекемелерге аппараттарды неғұрлым тиімді пайдалануға, ал қалаға сатып алынған жабдықты жөндеуге және оған қызмет көрсетуге арналған шығыстарды оңтайландыруға мүмкіндік береді. Өндірушілер өмірлік цикл келісімшарттарының арқасында өздерінің өндірістік қуаттарының жүктелуін қамтамасыз етеді, сондай-ақ оның шарттарын адал орындаған жағдайда келісімшарттың бүкіл мерзімі ішінде тұрақты табыс алады. Сонымен қатар, өнім берушілер өз технологияларын жетілдіре алады, өйткені жабдықты тапсырыс берушінің талаптарына сай жаңарту жиі талап етіледі.
ОРТАЛЫҚТАНДЫРУ БОЙЫНША ЖОБАНЫ ІСКЕ АСЫРУ КЕЗЕҢДЕРІ
I кезең: 2022 ж.
ҚҰНЫ 20 МЛН. ТЕҢГЕДЕН АСАТЫН МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАНЫ ОРТАЛЫҚТАНДЫРЫЛҒАН САТЫП АЛУДЫ ЕНГІЗУ. 5 ЖЫЛДЫҚ КЕЗЕҢГЕМЕДИЦИНАЛЫҚ ҰЙЫМДАРДЫ ЖАРАҚТАНДЫРУ БАҒДАРЛАМАСЫН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ БЕКІТУ.
Бүгінгі күні ҚР Үкіметінің 04.06.2021 жылғы №375 қаулысымен бекітілген Дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды және арнайы емдік өнімдерді ТМККК шеңберінде және (немесе) МӘМС жүйесінде сатып алуды, фармацевтикалық көрсетілетін қызметтерді сатып алуды ұйымдастыру және өткізу қағидаларына өзгерістер енгізілді. Медициналық техниканы сатып алу рәсімі осы Қағидалардың 12-тарауымен реттеледі.
Тапсырыс берушілер құны 20 млн. теңгеден асатын медициналық техниканы сатып алуды жүзеге асырады. Бірыңғай дистрибьютордың ақпараттық жүйесі (https://portal.efis.kz/) арқылы бірыңғай дистрибьюторға беру жолымен бірлік үшін денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша өтінімді қамтуы тиіс:
1) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша сатып алынатын медициналық техниканың тізбесі;
2) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша техникалық ерекшелікті (техникалық ерекшелікті дайындау кезінде тапсырыс беруші оған медициналық техниканың функционалдық мақсатына әсер ететін параметрлерді қосады, олардың болмауы мақсаты бойынша қолдану мүмкін еместігіне алып келеді);
3) медициналық техниканы сатып алуға арналған техникалық ерекшелік сипаттамаларының әртүрлі өндірушілердің кемінде екі моделіне сәйкестігі немесе Қазақстан Республикасында тіркелген аналогтарының болмауы туралы сараптама ұйымы берген сараптама қорытындысы қоса беріледі.
2022 жылғы 9 маусымда ҚР Денсаулық сақтау министрінің № ҚР ДСМ-50 бұйрығымен медициналық техниканы сатып алу үшін техникалық ерекшелік сипаттамаларының сәйкестігіне Сараптамалық қорытынды беру қағидалары бекітілді. Осы Қағидаларға сәйкес қорытынды алу үшін өтініш беруші сараптама ұйымына:
1) белгіленген нысан бойынша медициналық техниканы әртүрлі өндірушілердің кемінде екі моделін сатып алуға арналған техникалық ерекшелік сипаттамаларының сәйкестігіне қорытынды беру үшін өтінішті;
2) дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың мемлекеттік тізілімінің деректеріне толық сәйкес келетін ұқсас медициналық техниканың техникалық сипаттамалары туралы мәліметтерді қамтитын құжаттар мен материалдарды ұсынады.
Сараптама ұйымы техникалық ерекшеліктің функционалдық параметрлеріне өтініш беруші ұсынған медициналық техниканы әртүрлі өндірушілердің кемінде екі моделінің техникалық сипаттамасымен салыстырмалы талдау жүргізеді және қорытындысы бойынша өз қорытындысын береді. Қорытынды беру кезінде дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың мемлекеттік тізілімінің материалдары және тиісті тіркеу деректерінің құжаттары ескерілетінін атап өту қажет.
Сатып алуға дайындық кезеңінде осы талдауды жүргізу аукцион кезеңінде әртүрлі медициналық техниканы өндірушілер арасында нақты бәсекелестікті қамтамасыз етеді және жабдықты әділ бағамен сатып алуға әкеледі.
Бірыңғай дистрибьютордың бірыңғай фармацевтикалық ақпараттық жүйесінің (БФАЖ) платформасында «МТ орталықтандырылған сатып алу бойынша өтінім» бөлімі әзірленді, ол арқылы елдің денсаулық сақтау басқармаларынан өтінімдер жинау жүргізіледі. Денсаулық сақтау басқармаларының қызметкерлеріне осы платформа арқылы өтінім беру бөлігінде бірнеше рет оқыту жүргізілді. Бірыңғай дистрибьютор жинап, қарағаннан кейін осы өтінімдер тендерлік рәсімдерді өткізу үшін бірыңғай дистрибьютордың БФАЖ порталымен интеграцияланған ҚР ҚМ «Электрондық қаржы орталығы» АҚ (ЭҚО) сатып алу веб-порталына түсірілетін болады. Бірыңғай дистрибьютордың БФАЖ платформасында өтінімдерді жинауды автоматтандыру және ҚР ҚМ «ЭҚО» АҚ сатып алу веб-порталы базасында тендерлік рәсімдерді өткізу сыбайлас жемқорлық факторларының алдын алуға ықпал ететін сатып алу рәсімдерінің толық ашықтығын қамтамасыз етеді.
Бірыңғай дистрибьютор бірқатар елдерде (Түркия, РФ, Корея) осындай жүйелерді пайдалану тәжірибесін талдап, қолда бар медициналық техника паркін (МТ) есепке алу және бақылау жүйесіне қойылатын мынадай талаптарды тұжырымдады:
- бухгалтерлік есеп бағдарламаларынан МТ бойынша АЖ-ға медициналық техника туралы деректердің экспорты (медициналық персоналдың деректерді қолмен енгізудегі қателіктерді болдырмау үшін);
- МТ қажеттілікті автоматтандырылған есептеу;
- МТ пайдалану тиімділігін есептеу;
- МТ сервистік қызмет көрсетуді бақылау;
- медициналық ұйым мен сервис-орталық арасындағы өзара іс-қимыл модулі;
- МТ бойынша ахуалдық орталық құру;
- медициналық диагностикалық ақпаратты беру және алмасу мүмкіндігі жүйесіне кірігу (МТ жұмыс қабілеттілігін, бос тұрып қалу уақытын бақылауға арналған өңірлік PACS серверлерінің метадеректері).
Бүгінгі күні Бірыңғай дистрибьютор өңірлердің денсаулық сақтау басқармаларынан медициналық техникаға қажеттілік туралы 5 жылға ақпарат жинауды жүзеге асырады. Қажеттілікті талдау және медициналық техникамен жарақтандырудың республикалық бағдарламасын кейіннен бекіту жетекші әлемдік өндірушілердің медициналық техниканы отандық өндірушілермен кооперациясында медициналық техниканы оқшаулау/келісімшарттық өндіру есебінен Қазақстанды одан әрі индустрияландыруға ықпал ететін болады.
II кезең: 2023 жылдан бастап
БАСЫМ БАҒЫТТАР БОЙЫНША КЕШЕНДІ ЖАРАҚТАНДЫРУ ҮШІН МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАНЫ ОРТАЛЫҚТАНДЫРЫЛҒАН САТЫП АЛУ, ОҚШАУЛАУ/КЕЛІСІМШАРТТЫҚ ӨНДІРІС, ҚР-ДА МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАНЫҢ ӨМІРЛІК ЦИКЛІНІҢ КЕЛІСІМШАРТТАРЫ ШАРТТАРЫНДА ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ШАРТТАР ЖАСАСУ ТЕТІКТЕРІН ӘЗІРЛЕУ, ОЛ ҮШІН МЫНАДАЙ ҚАДАМДАР ЖАСАУ ҚАЖЕТ:
«Жаһандық фармацевтикалық корпорациялармен ынтымақтастықты жандандыру керек. Инвесторларды тарту, технологиялар трансферті мен жаңа әзірлемелерді қамтамасыз ету маңызды. Отандық өндірушілермен жасалатын оффтейк-келісімшарттардың көлемі мен номенклатурасын кеңейту керек. Отандық өндірістегі дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың үлесін 2025 жылдың өзінде қолда бар 17-ден 50%-ға дейін жеткізу қажет», - деп тапсырды Президент.
ЖОСПАРДАН ІС-ҚИМЫЛҒА
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКАНЫ ОРТАЛЫҚТАНДЫРУ БОЙЫНША ЖҰМЫС ШЕҢБЕРІНДЕ БІРҚАТАР ІС-ШАРАЛАР ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛДЫ:
жергілікті атқарушы органдардан 2022 жылға медициналық техникаға қажеттілікті жинау және талдау жүргізілді және медициналық техниканы сатып алуды орталықтандыру шегі анықталды.
медициналық техниканы орталықтандырылған сатып алуды регламенттейтін нормативтік-құқықтық актілер әзірленіп, қабылданды.
Бірыңғай фармацевтикалық ақпараттық жүйе (БФАЖ) базасында медициналық техниканы орталықтандырылған сатып алу бойынша өтінімдерді жинау модулі әзірленді.
ҚР ҚМ «ЭҚО» АҚ сатып алу веб-порталы мен БФАЖ өтінімдерін жинау модулін интеграциялау бойынша жұмыс жүргізілді және өңірлердің денсаулық сақтау басқармаларының мамандарын БФАЖ-ға медициналық техниканы орталықтандырылған сатып алуға өтінім беру бойынша оқыту жүргізілді.
орталықтандырылған сатып алудың шетелдік тәжірибесі, ӨЦК жағдайында сатып алу және РФ-дағы General Electric, Philips компанияларының мысалында медициналық техника өндірісін оқшаулау тәжірибесі егжей-тегжейлі зерделенді және медициналық техниканы сатып алуды орталықтандыру бойынша жұмыс шеңберінде отандық медициналық техника өндірушілерінің: Қазмедприбор, KazMedAspap, Ақтөберентген, Aselsan өндірістік алаңдарына барды. Олардың оқшаулау бойынша әлеуеті зерттелді.
5 жылға арналған медициналық техникамен жабдықтаудың өңірлік бағдарламаларын әзірлеуге қойылатын талаптар дайындалды, медициналық техникаға қажеттілікті жинау және талдау жүргізіледі.
ҚР медициналық техниканы басқарудың ақпараттық жүйесіне талдау жүргізілді және оны жетілдіру бойынша талаптар тұжырымдалды. Медициналық жабдықтар мен шығыс материалдарының өндірісі инвестициялар үшін ашық және мұндай жобалар мемлекет тарапынан толық қолдауға ие болады .
ұзақ мерзімді шарттардың, келісімшарттардың офтейк-шарттарының, лизингтік тетіктердің, «өмірлік цикл» келісімшарттарының тетіктерін пайдалана отырып, ҚР-да медициналық техника өндірісін оқшаулау жөніндегі шараларға бастамашылық жасалды. Өндірісті дамыту негізгі міндеттердің бірі, алайда қысқа мерзімде медициналық техника өндірісін ұлғайту мүмкін емес. Осыған байланысты медициналық техника өндірісін оқшаулау өндірістік қуаттарды кеңейтудің, жаңғыртудың, сондай-ақ қаржы қаражатын тиімді пайдаланудың тиімді құралы болып табылады.
Корея, Жапония, Еуропаның ірі әлемдік өндірушілерімен және медициналық техниканың отандық өндірушілерімен өндірісті оқшаулау мәселелері нақты пысықталуда. Бірыңғай дистрибьютор медицина-фармацевтика саласындағы саланың әлемдік мейджорларымен ынтымақтастықты дамытуда белсенді позицияға ие. Осылайша, фармацевтикалық және медициналық өнімдердің отандық өндірісін дамытуды қолдауды жүзеге асыру үшін өткізілетін іс-шаралар шеңберінде Бірыңғай дистрибьютор қаптамадан бастап өндірістің толық циклына дейін ірі брендтер еліне кіру үшін алаңды қамтамасыз ету бастамасын көтереді. Әлемдік медициналық фармацетикалық бизнеспен тығыз ынтымақтастық орнату Қазақстан үшін үлкен маңызға ие.
шетелдік медициналық техника өндірушілерімен өндірісті локализациялау мәселелері бойынша келіссөздер жүргізілді: Philips, Canon, General Electric, DRTech, Mindray, Lоwenstein, Roche Diagnostic. Сондай-ақ, ҚР СІМ арқылы штаб пәтеріне 50-ге жуық шетелдік медициналық техника өндірушілеріне келіссөздерге қатысу туралы сұраныстар жолданды .
швейцариялық Roche компаниясымен ынтымақтастық пысықталды және қол қойылған Келісім шеңберінде ауруларды ерте анықтау, олардың профилактикасы және тиісінше неғұрлым тиімді емдеу үшін диагностиканың халықаралық тәжірибесі мен инновациялық әдістемелерін енгізуге ынтымақтастық белгіленді. Roche компаниясы диагностиканың жаңа әдістерін енгізу үшін Қазақстанға әдістемелік және материалдық-техникалық қолдау көрсетуге, атап айтқанда зерттеу жобаларын жүргізу үшін және гранттар ретінде қажетті зертханалық жабдықтармен қамтамасыз етуге дайын екендігін білдірді. Компанияның тәжірибесі Қазақстанның зертханалық инфрақұрылымын нығайтуға және оның халықаралық стандарттарға сәйкестігін қамтамасыз етуге ықпал етуі мүмкін.
кешенді сервистік қызмет көрсету және медициналық персоналды оқыту пысықталуда. Бұл халыққа көрсетілетін медициналық қызметтердің көлемі мен сапасын едәуір арттыруға және денсаулық сақтау ұйымдарының медициналық техниканы тиімді пайдалануы арқылы оларды көрсетуге арналған шығындарды азайтуға мүмкіндік береді .
Сервистік қызмет көрсетудің ең оңтайлы моделі медициналық техникаға техникалық қызмет көрсетудің үш деңгейлі стратегиясы болып табылады:
Сервистік қызмет көрсетудің бірінші деңгейі әрбір пайдалану алдында және жұмыс аяқталғаннан кейін медициналық техниканың жай-күйін бақылауды қамтуы және оны денсаулық сақтау ұйымының медициналық техникасын пайдаланушы жүзеге асыруы тиіс.
Сервистік қызмет көрсетудің екінші деңгейі техникалық жай-күйін жоспарлы бақылауды және туындаған ақауларды жою бойынша келіп түскен өтінімдерге жедел ден қоюды қамтуы және оны денсаулық сақтау ұйымының медициналық техника жөніндегі штаттық инженері жүзеге асыруы тиіс.
Сервистік қызмет көрсетудің үшінші деңгейі жоспарлы-профилактикалық қызмет көрсетуді қамтуы және мамандандырылған ұйымның сервистік инженері жүзеге асыруы тиіс.
Осындай үш деңгейлі техникалық қызмет көрсетуді іске асыру медициналық техниканы жарамды күйде ұстауға және оны тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, сондай-ақ адами және технологиялық ресурстарды пайдалануды барынша оңтайландыруға алып келуі мүмкін.
ЕНГІЗУДІҢ ӘСЕРІ
сыбайлас жемқорлық тәуекелдері жойылады және медициналық техниканы жоспарлау және сатып алу рәсімдерінің ашықтығы қамтамасыз етіледі.
денсаулық сақтау ұйымдарын қажетті медициналық жабдықпен жарақтандыру, пайдалану мерзімі 10 жылдан асатын медициналық техниканың болуын азайту мүмкіндігі болады.
медициналық техника құнын төмендету есебінен медициналық ұйымдардың күрделі шығыстарына арналғанбюджеттің жыл сайынғы шығыстары төмендетілетін болады. Медициналық техниканың құнын төмендету тікелей келісімшарттар тетіктерін енгізу, ӨЦК шарттарында сатып алу, сатып алуды шоғырландыру, орталықтандырылған сатып алу үшін техникалық ерекшеліктерді орташаландыру және медициналық техниканы сатып алу үшін үлгілік техникалық тапсырмаларды әзірлеу есебінен жоспарлануда.
сервистік қызмет көрсету сапасы жақсарады, ол медициналық ұйымдардың сервистік қызмет көрсетуге арналған қаражатын үнемдеуге және медициналық техниканы пайдалану тиімділігін қамтамасыз етуге әкеледі. Талдау көрсеткендей, ауыр медициналық техниканы сервистік қызмет көрсетуге және жөндеуге 10 жыл ішінде оның бастапқы құнының 100%-дан астамы жұмсалуы мүмкін .
еліміздің техникалық мамандықтар саласындағыкадрлық әлеуетін арттыруға және медициналық техника нарығындағы отандық тауар өндірушілердің үлесін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл сервистік қызмет көрсетуді табысты дамытуға мүмкіндік береді және халықаралық нарыққа шығу үшін жақсы серпін береді .
Жаңа Қазақстан – бұл біздің алдымызда таяу болашақта қойылған, елдің әл-ауқатын жақсарту жөніндегі іс-шараларды іске асыруда жылдар бойы орныққан дәстүрлі тәсілдерден түбегейлі ерекшеленетін сапалық жағынан басқа бағдар. Бұл нұсқаулық медициналық техника саласындағы көзқарастардағы философияны өзгертуді талап етеді.
Жұмыстың жаңа форматы жаңартылған жүйеде келесі компоненттерді қамтамасыз етеді:
.png)
.png)
.png)
