Жаһандық фармкорпорациялармен ынтымақтастықты жандандырған жөн. Инвесторларды тартып, озық технологияны және осы саладағы жаңа зерттеу жұмыстарын игеруді қолға алу керек. Отандық тауар өндірушілермен жасалатын оффтейк келісім шарттарының көлемін арттырып, өнім түрін көбейту қажет. Біздегі дәрі-дәрмек пен медициналық құрал-жабдықтың 17 пайызы ғана – отандық өнім. 2025 жылы оны 50 пайызға жеткізу қажет
Фармацевтика саласы ұлттық экономика құрылымындағы және жаһандық нарықтағы негізгі салалардың бірі болып табылады. Фармацевтика жаһандық денсаулық сақтау жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады, ал әлемдік экономикада ерекше орын алады.
Қазақстандық фармацевтика өнеркәсібі мемлекеттік қолдаудың тиімді шараларының арқасында импортқа тәуелділікті төмендетуде зор әлеуетке ие. Отандық фармацевтикалық нарық Еуразиялық кеңістікте қарқынды дамып келе жатқан нарықтардың бірі.
Қазақстандық шикізатты, кадрларды және тауарларды барынша тарта отырып, импорттық жеткізілімдерге тәуелділікті төмендетуге, заманауи технологиялар трансферті мен жаңа өндірістерді жергіліктендіруге мүмкіндік беретін жоғары оқшаулау үлесі бар өндіріс циклін құру – Қазақстанның фармацевтика саласының басым бағыты.
ҚР «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексінің 247-бабына сәйкес отандық өндірісті қолдау Бірыңғай дистрибьютор қызметіндегі басты бағыттардың бірі болып табылады.
Біз отандық өндірісті ынталандыру үшін шаралар қабылдаймыз. Қазақстанда өндірілетін өнімнің үлесін ұлғайту қажет; біз офтейк-келісімшарттар жүйесін толық көлемде іске қосамыз. Біздің басты міндетіміз – отандық бизнесті қолдау.
Бірыңғай дистрибьютор ТМККК және МӘМС шеңберінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алу және жеткізу бойынша оператор бола отырып, отандық фармацевтика саласын дамытуда белсенді позицияны ұстанады және оған ерекше назар аударады. Бұл мақалада біз мемлекеттік қолдаудың барлық құралдарын егжей-тегжейлі талдаймыз.
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ШАРТТАР
Бүгінгі күні қолдау шеңберінде отандық өндірушілер үшін преференциялар көзделген:
Осылайша, Қазақстанның дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндірушілерінде фармацевтикалық өнімге кепілдендірілген он жылдық мемлекеттік тапсырыстың арқасында жаңа өндірісті іске қосу немесе қолданыстағы өндірісті жаңғырту мүмкіндігі бар.
ҚР ДСМ 2023 жылғы 7 маусымдағы №110 бұйрығымен бекітілген Қағидаларда отандық тауар өндірушілермен және келісімшарттық өндірістің тапсырыс берушілерімен ұзақ мерзімді шарттар жасасу тәсілдері регламенттелген:
1) дәрілік заттар және (немесе) медициналық бұйымдар өндірісін құруға және (немесе) жаңғыртуға ниеті бар әлеуетті өнім берушілер арасында ұзақ мерзімді шарттар жасасу;
2) келісімшарттық өндірістің тапсырыс берушілерімен бірегей патенттелген дәрілік заттарға берудің ұзақ мерзімді шарттарын жасасу.
Аталған нормалар дәрілік заттардың жеке әзірлемелерін, сондай-ақ отандық дәрілік заттарды өндіру және ҚР-да бірегей препараттарды өндіру үшін инновациялық технологиялардың трансферін дамытуға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні Бірыңғай дистрибьютор және 35 отандық тауар өндіруші арасында 3948 дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды беруге жасалған 94 ұзақ мерзімді шарт қолданыста.
Инвестициялық жобаларды іске асыру нәтижесінде Бірыңғай дистрибьютор Тізбесі бойынша сатып алудың оң серпіні байқалады, бұл отандық тауар өндірушілерден сатып алу үлесінің жыл сайын ұлғаюын көрсетеді.
2009 жылдан бастап Бірыңғай дистрибьютордың сатып алуында қазақстандық препараттар үлесінің жоспарлы түрде өсуі байқалады. Отандық препараттардың басым бөлігі отандық тауар өндірушілермен 10 жылға жасалған ұзақ мерзімді шарттар шеңберінде сатып алынады.
Егер 2010 жылы отандық өндірушілердің ақшалай түрдегі үлесі 4,8 млрд. теңге сомаға 15%-ды құраса, 2023 жылдың қорытындысы бойынша ақшалай түрдегі сатып алу үлесі 2 есе өсіп, 31%-ды құрады (137,55 млрд. теңге сомасына). 2024 жылы сатып алынған дәрі-дәрмек көлемінің 77%-ы отандық тауар өндірушілерден ұзақ мерзімді шарттар арқылы сатып алынды.
Ұзақ мерзімді шарттарды ұзарту және бұзу
Ұзақ мерзімді шартты ұзарту тетігі енгізілді. Отандық тауар өндіруші өзінің қолданыстағы ұзақ мерзімді шарты шеңберінде ұзақ мерзімді шартты 3 жылға дейін ұзартуға өтінім жіберуге құқылы. Ұзақ мерзімді шарттарды ұзарту тәртібі ҚР ДСМ №110 бұйрығымен бекітілген Қағидалардың 3-бөлімінің 6-тарауының 2-параграфымен регламенттелген.
2020 жылдан бастап алғаш рет ұзақ мерзімді шарттарды бұзу жөніндегі жұмыс жүргізілді, оның негізгі себептері дәрі-дәрмек өндірісінің реттелмеуі, шартта көзделген міндеттемелердің бұзылуы және инвестициялық жобаларды іске асыру мерзімдері болғандығын айта кету керек. Осылайша, Бірыңғай дистрибьютор 23 отандық өндірушімен 29 ұзақ мерзімді шартты бұзды.
БАҒАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ
ТМККК шеңберінде және МӘМС жүйесінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарға бағаларды мемлекеттік реттеуді ҚР Денсаулық сақтау министрлігі дәрілік заттарға шекті бағалар мен үстеме бағаларды қалыптастыру негізінде жүзеге асырады.
Бұл ретте дәрі-дәрмектерге шекті бағалар өндірушілердің өтініштері мен референттік елдерде тіркелген бағаларды талдау негізінде қалыптастырылады. Бағаларды тіркеуді және талдауды, сондай-ақ ХПА-ға шекті бағалар жобасын қалыптастыруды Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сараптау ұлттық орталығы жүргізеді және ҚР ДСМ-ге бекітуге жібереді.
ТМККК және МӘМС шеңберінде дәрілік заттар үшін бағаларды реттеу мыналарды қамтиды:
ТМККК шеңберінде және МӘМС жүйесінде дәрі-дәрмектерге шекті бағаларды және үстеме бағаларды реттеу, қалыптастыру қағидалары ҚР ДСМ №ҚРДСМ-247/2020 бұйрығымен бекітілді.
Бірыңғай дистрибьютордың Тізбесімен бірге ҚР Денсаулық сақтау министрлігі ХПА-ға шекті бағалар №ҚРДСМ-96 бұйрығымен бекітеді.
CT-KZ – ОТӨ ЖЕРГІЛІКТЕНДІРУ ДЕҢГЕЙІ
Бүгінгі күні мемлекеттік сатып алу, оның ішінде Бірыңғай дистрибьютордың ұзақ мерзімді шарттары бойынша сатып алу шеңберінде ұсынылатын мемлекеттік қолдау бизнес СТ-KZ сертификаттарын және индустриялық сертификаттарды ұсынған жағдайда жүзеге асырылады.
Бұл ретте өндіріс шарттары тауар өндірісін жергіліктендіруге ұлғайтуға бағытталмаған. Тиісінше өндірушілерге тауар өндірісі бойынша минималды талаптарды орындау жеткілікті, бұл жұмыс орындарын құруға, салық төлемдерін төлеуге, сонымен бірге мемлекеттік қолдау алуға ықпал етпейді.
Мұндай тәсіл кезінде қосылған құны жоғары өнім өндірісі мен экспортының өсуін тиімді қамтамасыз етуге бағытталған қазақстандық тауар өндірушілерді қолдаудың бірыңғай саясаты қалыптастырылмайды. Яғни, Қазақстанда өндірістерді жергіліктендіру деңгейін растайтын «СТ-KZ» сертификаты оқшаулауды тереңдету динамикасын көруге мүмкіндік бермейді.
Бірыңғай дистрибьютор дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алу жөніндегі оператор бола отырып, сатып алу кезінде ішкі айналысқа арналған тауардың шығу тегі туралы СТ-KZ сертификаттың және индустриялық сертификаттың болуын тексеруді жүзеге асырады. Алынған мәліметтер отандық фармацевтикалық өнімдерді жергіліктендірудің нақты тереңдігін бағалауға мүмкіндік бермейді.
Отандық фармацевтикалық өндірісті жергіліктендіру деңгейін арттыру мақсатында Бірыңғай дистрибьютор қазақстандық қамту үлесін ұлғайту және өсіру бойынша бірқатар ұсыныстар әзірледі.
Бірыңғай дистрибьютордың ұсыныстары ҚР Сауда және интеграция министрлігіне жолданды. Ал отандық фармөндірістің оқшаулану деңгейін арттыру үшін сатып алу Қағидаларында қазақстандық өндірушілер үшін қарсы талаптар мен өлшемдер белгіленген.
Қазіргі уақытта ҚР сауда және интеграция министрлігі СТ-KZ сертификаттары мен индустриялық сертификаттың орнына тауардың қазақстандық шығарылуын растаудың жаңа тәсіліне – Қазақстанда шығарылған тауарлар тізіліміне көшу бойынша жұмыс жүргізілуде.
Қазақстанда шығарылған тауарлардың тізілімі уәкілетті мемлекеттік органдар белгілейтін және оқшаулаудың барынша мүмкін деңгейін немесе оның жылдар бойынша кезең-кезеңімен өсуін қамтамасыз етуге бағытталған тауарларды өндіру шарттарын орындаған кезде отандық өндірушілер туралы мәліметтерді енгізуді көздейді.
Сонымен қатар, мемлекеттік қолдау шараларын қазақстанда шығарылған тауардың шығу тегі туралы мәліметтердің жалғыз көзі ретінде Тізілімге енгізілген өндірушілерге ғана беру ұсынылады.
ТРМК және «Атамекен» ҰКП-мен ынтымақтастық Бірыңғай дистрибьютор ТРМК, «Атамекен» ҚР ҰКП-мен бірлесіп тауардың шығарылған елін айқындау әдіснамасымен белсенді жұмыс жүргізуде
Бірыңғай дистрибьютор мен ҚР Сауда және интеграция министрлігі Техникалық реттеу және метрология комитетінің арасында медициналық фармацевтика өндірісінің сапасы мен оқшаулау стандарттарын арттыру жөнінде өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандум жасалды.
Меморандумның міндеті мен мақсаты мемлекеттік қолдаудың тиісті шараларын алған кезде отандық фармацевтикалық өндірісті жергіліктендіру деңгейін жүйелі түрде арттыру бойынша ынтымақтастықты дамыту болып табылады.
Техникалық реттеу және метрология комитетімен күш біріктіре отырып, жеке фармацевтикалық өндірісті жергіліктендіру деңгейін арттыруда бойынша жүйелі жұмыс жүргізу және ҚР заңнамасындағы болжамды өзгерістерді уақтылы қадағалау көзделуде. Екіжақты ынтымақтастықтың нәтижесі отандық фармацевтика саласын дамытуға бағытталған Қазақстанның стратегиялық бағдарламаларын іске асыруға үлес болады.
ОТАНДЫҚ ДӘРІ-ДӘРМЕКТЕРДІҢ ЭКСПОРТЫ
Бірыңғай дистрибьютор құрудың мақсатының бірі Қазақстанның отандық фармацевтикалық өндірісін қолдау және дамыту, оның ішінде экспорттық әлеуетті арттыру болып табылады
ҚР Сыртқы сауда талдау порталының деректері негізінде соңғы 5 жылда Қазақстаннан дәрілік заттар экспортының орташа көлемі 58,8 млн. АҚШ долларын құрайды. 2017 жылдан бастап дәрі-дәрмек экспортының да, импортының да оң динамикасы байқалады. Бұл мемлекеттің белсенді саясатына байланысты.
Экспорттық өнімді жылжыту — ҚР Үкіметі үшін кәсіпкерлікті қолдаудың маңызды элементі. Міндеті – кәсіпкерлердің ағымдағы бастамаларын дамыту және отандық өнімдер үшін жаңа нарықтарды іздеу.
Бүгінгі күні қолданыстағы ұзақ мерзімді шарттары бар 36 отандық тауар өндірушілердің тек 9-ы ғана өндірілетін дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды экспорттайды
Мемлекет Басшысы ішкі нарықты қамтамасыз ету үшін негізгі азық-түлік тауарларының экспортын реттеу қажеттілігіне баса назар аудара отырып, сыртқы сауда қызметін жандандырудың және қазақстандық өнімді шетелдік нарықтарға жылжытудың маңыздылығын бірнеше рет атап өтті. Ол экономиканы әртараптандыру, өндірілетін тауарлар номенклатурасын кеңейту және экспорт географиясы бойынша жұмысты жалғастыру қажеттігін атап өтті
«Әлем өнеркәсіп пен экономиканы экологияландыруға бет бұруда. Бүгінде бұл жай ғана сөздер емес, салықтар, баждар, техникалық реттеу шаралары ретіндегі нақты шешімдер. Біз шетте қала алмаймыз – мұның барлығы бізге экспорт, инвестиция және технология трансфері арқылы тікелей әсер етеді. Бұл, ешқандай асыра сілтеусіз, Қазақстанның тұрақты даму мәселесі».
Қ.К. Тоқаев
Шығындарды өтеу
Мемлекет отандық экспорттаушыларды қосылған құны жоғары тауарларды өндіруге ынталандыру үшін қосылған құны жоғары және жергілікті қамту үлесі жоғары тауарлардың шығындарын өтеуді көздейтін түзетулер пакетін қабылдады.
Қазіргі уақытта мемлекет қазақстандық өндіруші-экспорттаушыларға тауарды тасымалдау, ілгерілету және көрмелерге қатысу шығындарының бір бөлігін өтейді. Қаржылық қолдау сонымен қатар шетелдегі өкілдіктерді, сауда алаңдарын, қоймалар мен сауда сөрелерін ұстауға бағытталады. Бұдан басқа, өндірушілерге тауар белгілерін тіркеу, франчайзингке рұқсат алу және сертификаттау мен аккредиттеуден өту рәсімдеріне жұмсалған шығындардың бір бөлігі өтелетін болады.
Gaztrade -пен ынтымақтастық
Экспорттық әлеуетті арттыруға және сыртқы сауданы кеңейтуге бағытталған қазақстандық өндірушілер үшін экспортты жеделдету бағдарламасын іске асыру мақсатында СҚ-Фармация және QazTrade өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандум жасасты.
Атап айтқанда, ынтымақтастық отандық дәрілік заттарды, медициналық бұйымдар мен медициналық жабдықтарды сыртқы нарықтарға жылжытуды көздейді.
Тараптар отандық тауар өндірушілердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, әлеуетті экспорттық нарықтарды іздеу және дәрілік заттарды, медициналық бұйымдар мен медициналық жабдықтарды шетелдік алаңдарға жылжыту үшін жағдайлар жасау бойынша әріптестікті дамытуға ниетті.
QazTrade өзінің кәсіби қызметі мен құзыреттілігіне сүйене отырып, сыртқы нарықтардағы саудадағы кедергілерді зерделеуге және анықтауға жәрдемдесуге, ДСҰ және ЕАЭО шеңберінде ұлттық мүдделерді қорғауға, сондай-ақ елдің сауда саясатын іске асыруға қатысуға дайын.
Жоғарыда аталған мақсаттарға бірқатар іс-шаралар өткізу, шетелдік нарықтарды талдау, отандық, шетелдік және халықаралық ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау, ҚР заңнамасын жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу, сондай-ақ ақпарат пен тәжірибе алмасу арқылы қол жеткізу жоспарлануда.
СҚ-Фармация бастамасымен экспорттық шығындардың бір бөлігін өтеу бойынша фармацевтика өнеркәсібінің отандық өндірушілерін кеңінен хабардар ету үшін QazTrade-тен оқыту семинары өткізілді.
Экспорттаушылардың ықтимал қателіктерін болдырмау және шығындарды өтеу үшін өтінімдердің дұрыс бағыты бойынша ілеспе мәселелер үшін QazTrade export.gov.kz порталы арқылы өтінім беруге қадамдық нұсқамамен жәрдем көрсетеді.
Қазіргі уақытта сыртқы нарықтарға шығу үшін отандық өндірушілерді сүйемелдеу бойынша фокус-топ құру жөніндегі жұмыс жүргізілуде. Ол үшін мүдделі тараптармен, оның ішінде салалық қауымдастықтардың қатысуымен жедел өзара іс-қимыл жасау үшін арнайы чат құрылады.
ДӘРІ-ДӘРМЕКТЕРДІҢ САПАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІ
Қазақстан нарығында айналысқа түсетін дәрілік заттардың сапасының мәселелері, елімізде өндірілген, сондай-ақ оның аумағына әкелінетін барлық дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды тіркеу рәсімін жүзеге асыратын ҚР ДСМ Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитетінің құзыретіне жатқызылған.
Тіркеу рәсімінің алдында бірнеше кезеңнен тұратын мұқият сараптама жасалады. Сараптамамен және қорытынды берумен Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сараптау ұлттық орталығы айналысады. Тіркеу кезеңінде препараттың тиімділігі мен қауіпсіздігі, оның нарықта болуының орындылығы, өндіріс технологиясын сақтау мәселелері анықталады. Клиникаға дейінгі, клиникалық және зертханалық зерттеулердің нәтижелері зерделенуде.
Пациенттер ауруды емдеуде жағымсыз реакция немесе дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың тиімсіздігі анықталған кезде емдеуші дәрігерге ДЗменМБСҰО сайтындағы сары хабарлама-картаны толтыру үшін жүгінеді.
Барлық келіп түскен карталар мұқият талдануға тиіс. Елеулі жағымсыз реакцияны тудырған барлық факторларға тексеру жүргізіледі, дәрілік заттардың үлгілері алынады және зертханалық сынақтар жүргізіледі.
«Сары карталар» тәжірибесі ең алдымен пациенттердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған. Дәл осы кері байланыс құралдары пациентке бағытталған денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасуына ықпал етеді.
Бірыңғай дистрибьютор «сары карталар» сияқты кері байланыс құралдарын пайдалана отырып, өнім берушілерге қойылатын талаптарды арттыру жолымен қазақстандық медициналық мекемелер қамтамасыз ететін дәрі-дәрмектердің сапасы мен қауіпсіздігі мәселелерін басымдыққа қояды.
САТЫП АЛУ ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ
Бірыңғай дистрибьютор сатып алу қызметінің ашықтығын жақсартуға және арттыруға бағытталған бірқатар бастамаларды сәтті іске асырды. Сатып алу үдерісін жетілдіру барысында дәрі-дәрмектерді берудің ұзақ мерзімді шарттарын электрондық форматқа көшіру әзірленді:
Сатып алу Веб-порталы fms.ecc.kz Бірыңғай дистрибьютордың сатып алуды жариялаудан бастап шартқа қол қоюға және оны орындауға дейінгі барлық сатып алу қызметін автоматтандыруға және цифрландыруға қол жеткізуге мүмкіндік береді.
НҚА ЖЕТІЛДІРУ
Бірыңғай дистрибьютор қызметіндегі маңызды бағыт – НҚА жетілдіру. Бүгінгі күні фарминдустрияны дамытуды қолдау үшін нормативтік базаны өзгерту мәселелері пысықталды.
Отандық тауар өндірушілерді қолдау жөніндегі қызмет шеңберінде Бірыңғай дистрибьютор №110 Сатып алу қағидаларына бірқатар өзгерістер енгізуге бастамашылық жасады. Бүгінгі күні Қағидалар жаңа редакцияда бекітілді, олар мыналарды ескереді:
Бірыңғай дистрибьютор сонымен қатар фармгиганттар мен әлемдік вендорлар өндірісін жергіліктендіру, сондай-ақ елде жаңа өндірістерді іске қосу бөлігінде нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша жұмыс жүргізді.
НҚА-да дәрі-дәрмектерді, медициналық бұйымдар мен медициналық техниканы келісімшарттық өндіру бойынша сатып алу рәсімдерін жетілдіру бөлігінде, сондай-ақ ұзақ мерзімді шарттар жасасу рәсімдерін оңайлату және бірегей дәрі-дәрмектер нарығына шығу рәсімдерін қысқарту бөлігінде жүргізіліп жатқан өзгерістер Bigpharma-мен дәрі-дәрмек өндірісін жергіліктендіру туралы келісімдерге қол қоюға ықпал етті.
BIG PHARMA ИНВЕСТИЦИЯЛАРЫН ТАРТУ
Өсу қарқынын арттыру, экономиканы әртараптандыруды белсенді жүргізу, шетелдік инвестицияларды көбірек тарту қажет.
Қазақстандық өндірісті дамыту үшін Бірыңғай дистрибьютор қазақстандық өндірушілер базасында BigPharma дәрі-дәрмек өндірісін оқшаулау мәселесін белсенді пысықтауда. Отандық өндіріс үлесін арттырудың тиімді құралдары бірегей препараттарды жергіліктендіру, R&D орталықтарын ашу және инновациялық препараттарға келісімшарттар жасау болып табылады.
Бұл бағыттағы серпінді нәтиже Pfizer және Roche фармгигантымен ҚР-да бірегей инновациялық препараттарды келісімшарттық өндіруге ұзақ мерзімді шарттар жасасу болды.
Ұзақ мерзімді шарт шеңберінде Pfizer Қазақстанда инновациялық вакцинаның келісімшарттық өндірісін ұйымдастырған сәттен бастап 20 валентті пневмококкты конъюгацияланған вакцинаны өндіруді және жеткізуді жоспарлауда.
Ал Roche онкологиялық ауруларды емдеуге арналған 4 биотехнологиялық дәрілік препаратты, атап айтқанда Roche әзірлеген сүт безі обырын емдеуге арналған препаратты өндіру мен жеткізуді жоспарлауда.
Сондай-ақ, «AstraZeneca UK Limited» АҚ, «Ново Нордиск Казахстан» ЖШС, «Байер КАЗ» ЖШС және «Johnson&Johnson» ЖШҚ сияқты ойыншылармен меморандумдарға қол қойылды. Қазір жоғарыда аталған компаниялармен ұзақ мерзімді шарттар жасасу бойынша кешенді жұмыс жүргізілуде.
Заманауи технологиялар трансфері және жаңа өндірістерді жергіліктендіру бойынша жұмысты жалғастыру қажет.
Пысықтаудағы жобалар
Бірыңғай дистрибьютор жергілікті нарыққа жаһандық ойыншыларды тарту бойынша жұмысты жалғастыруда. Қазір әртүрлі кезеңдерде келесі фармакомпаниялармен ынтымақтастық және оқшаулауға дайындық туралы келісімдерге қол қою бойынша келіссөздер жүргізілуде:
Сонымен қатар, 2024 жылға әлемнің жетекші фармацевтикалық компанияларының бірқатар өндірістік алаңдарына бару жоспарланған.
Бірыңғай дистрибьютор Big Pharma-мен өзара әрекеттесу бойынша жұмыс тобын құрды. Саланың әлемдік ойыншыларымен күш-жігерді біріктірудің әсері қазақстандық фармацевтикалық өндірісті қарқынды дамыту және экспорттық әлеуетті арттыру болады.
Жетекші шетелдік компаниялармен, соның ішінде BigPharma арасынан ынтымақтастық Қазақстанға жаңа технологияларды ғана емес, денсаулықты түсіну және оған қол жеткізудің кешенді тәсілі болып табылатын тұтас денсаулық философиясын алып келеді.
ТОПТЫҚ САТЫП АЛУ
Бірлескен сатып алу – бұл дәрі-дәрмектердің қолжетімділігін арттыруға ықпал ететін әлемдік тәжірибе. Оның негізгі мақсаты нақты медициналық шараларға әділ қол жеткізуді қамтамасыз ету және жеткізілім қауіпсіздігін арттыру, сондай-ақ теңдестірілген бағаларды белгілеу.
Мысалы, пандемия кезінде Еуропалық одақ 25 еуропалық мемлекет қатысқан бірлескен сатып алу тетіктерін пайдалана отырып, бірқатар сатып алуларды жүзеге асырды. Осылайша, бұл денсаулық сақтау саласындағы трансшекаралық сын-қатерлерге қарсы тұрудың негізі болды.
Пациенттер үшін дәрі-дәрмектердің қолжетімділігін арттыру үшін Қазақстан мен Қырғызстан дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың көлемін ұлғайту жолымен бірлескен сатып алуды жүргізуге бастамашылық жасады.
Бастама ресми түрде СҚ-Фармация мен Қырғыз Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі жанындағы «Қырғызфармация» МК арасында жасалған ынтымақтастық және өзара түсіністік туралы меморандум түрінде бекітілді. Құжатқа қол қою 2023 жылдың қазан айында «Global Pharm» III Халықаралық фармацевтикалық форумының алаңында өтті.
Бұдан басқа, мұндай тетік денсаулық сақтау саласында елеулі трансшекаралық қатердің туындауына дайын болу үшін неғұрлым мұқтаж елдерге бірінші кезектегі жеткізілімдерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мұның жарқын мысалы – дүниежүзілік пандемия.
Бірыңғай дистрибьютордың Қырғыз Республикасы үшін дәрі-дәрмектерді пилоттық топтық сатып алуды өткізуі биыл жоспарлануда. 2024-2025 жылдары дәрі-дәрмектерді топтық еларалық сатып алу операторы ретінде СҚ-Фармация анықтамасы бойынша НҚА-ға өзгерістер енгізу көзделуде.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ НАРЫҚТЫ ДАМЫТУ ТУРАЛЫ ҰСЫНЫСТАР
Дәрі-дәрмек өндірісін жергіліктендіру ұлттық дәрілік қауіпсіздік үшін өте маңызды. Бұл ретте елді индустрияландыруға әкелуі үшін жергіліктендіру толық болуы тиіс.
Отандық фармацевтика саласын дамыту инновациялық препараттарды өндіру есебінен көзделеді. Бүгінгі күні қазақстандық өндірушілердің портфелі рентабельділігі төмен генерикалық препараттармен ұсынылған. Қазақстанда фармацевтикалық субстанциялар өндірісі жоқ және дайын өнім экспортының деңгейі төмен.
14 жыл ішінде ұзақ мерзімді шарттар түріндегі қолдау құралы бар, алайда туындаған проблемаларды ескере отырып, фармацевтика өнеркәсібінің жүйесін қайта жүктеу қажет.
Статистикаға сәйкес BigPharma корпорациясының ТОП-10 бүкіл қазақстандық нарық көлемінің 36% иеленді. Сатылымның өсуінің көшбасшысы-бұл инновациялық өнімдердің желілері. Сату драйверлері – онкологиялық, аутоиммунды аурулар, диабетке қарсы және АИТВ-ға қарсы препараттар.
Осыған байланысты мемлекеттік қолдау шараларын денсаулық сақтау жүйесінің нақты қажеттігін негізге ала отырып, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндіру үшін ұсыну ұсынылады. Фармацевтика өнеркәсібін жоғары технологиялық, инновациялық дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар өндірісіне бағдарлау қажет
Ұсыныстардың бірі – ұзақ мерзімді шарттарды жасасу мерзімдерін қайта қарау. Мысалы, әдеттегі ұзақ мерзімді келісімшарттар 5 жылға, ал толық цикл үшін 10 жылдық құжат жасалады.
Отандық және шетелдік өндіруші бірлесіп жүргізетін клиникалық сынақтарға келетін болсақ, ҚР-дағы инновациялық препаратқа лицензияның қазақстандық әріптесінде қалуын қамтамасыз ету қажет
Әсерлері
Қазақстан экономиканы жаңғыртуды табысты іске асыру үшін қажетті инвестициялар мен озық технологияларды тартуға мүдделі. Қымбат тұратын инновациялық препараттар өндірісін дамытуға, саланы технологиялар трансфері, оны цифрландыру бағытында ілгерілетуге, сондай-ақ кластерлік бастаманы дамытуға маңызды мән беріледі.
Жоғарыда аталған ұсыныстарды қарау мен енгізудің басты әсері өндірістің толық циклі үшін жағдай жасау, сондай-ақ тікелей инвестицияларды тарту үшін өндірілетін өнімнің өзіндік құнын төмендету болады.
BigPharma-ның өндірісті, сондай-ақ олардың кеңселерін жергіліктендіру жолымен тартуының арқасында Қазақстан жақын және алыс шет елдерге дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды таратуға арналған алаң болатын фармацевтикалық хабтың берік инфрақұрылымын құруға жақындай түсуде.
Отандық өндірісті дамыту өндіріс көлемін, тұтынуды, салық түсімдерінің мөлшерін ұлғайтуды, өндірістегі шығындарды азайтуды, сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын ашуды көздейтін оң экономикалық нәтиже береді.
Бүгінгі күні қолда бар барлық күш-жігер мен нәтижелер мемлекеттік қолдау шараларының арқасында отандық өнеркәсіпті үдемелі дамыту және оны кластерлеу үшін кешенді тәсілдің үлгісі болып табылады.
Бірыңғай дистрибьютор, өз кезегінде, 2009 жылдан бастап, ал қазір жергілікті алаңдар базасында келісімшарттық өндірістің тапсырыс берушілерінен дәрілік заттарды ұзақ мерзімді сатып алуды қамтамасыз ете отырып, осы шаралардың жолсерігі болып табылады. Және қаптамадан бастап өндірістің толық цикліне дейін ірі брендтер еліне кіру алаңын қамтамасыз ету бастамасын көтереді.
Бірыңғай дистрибьютор әлемдік тәжірибені зерделейді және Қазақстанға озық тәжірибелерді кешенді енгізу бойынша белсенді жұмыс жүргізеді. Жұмыс қарқынын арттырып, даму мүмкіндіктерін кеңейте отырып, Қазақстанда саланың негізгі ойыншысы болудың, инновациялық бірегей препараттарды шығарудың, халықты қамтуды және отандық өндірістің экспорттық әлеуетін арттырудың барлық алғышарттары бар. Мұндай мақсатқа үздіксіз жан-жақты жұмыс пен бірлескен күш-жігердің арқасында қол жеткізген жөн.
.jpeg)
