Жаһандық фармакорпорациялармен ынтымақтастықты жандандыру қажет. Инвесторларды тарту, технологиялар мен жаңа әзірлемелердің трансфертін қамтамасыз ету маңызды. Отандық өндірушілермен оффтейк-келісімшарттардың көлемі мен номенклатурасын кеңейту қажет. Дәрілік заттар мен медициналық отандық өндірістің бұйымдарын 2025 жылы қолда бар 17-ден 50%-ға дейін жеткізу қажет.
Қ.К.Токаев
Отандық өндірісті дамыту мәселелерін пысықтау үшін бүгін Бірыңғай дистрибьютор алаңында отандық тауар өндірушілердің, уәкілетті органның, квазимемлекеттік сектордың, бейіндік қауымдастықтардың, BigPharma және сараптамалық қоғамдастықтың өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстел форматында кездесу өтті.
Пікірлер мен ұсыныстармен, сондай-ақ тәжірибемен алмасуға «QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы» АҚ Ұлттық компаниясы» АҚ, «KAZAKH INVEST», «KazakhExport» экспорттық сақтандыру компаниясы» АҚ, «Qazindustry» қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ, «Qazaqstan Investment Corporation» АҚ және Бірыңғай дистрибьютор қатысты.
Тараптар отандық фармацевтикалық өндіріс өкілдеріне өздерінің мемлекеттік қолдау шаралары мен тетіктері туралы айтып берді. Мақсаты – отандық фармацевтикалық өндірушілерді қазақстандық өндірісті дамыту және өнімді экспортқа шығару үшін саладағы барлық артықшылықтар туралы хабардар ету, өйткені барлық жергілікті өндірушілер қолданыстағы құралдар мен мемлекеттік қолдау шаралары туралы білмейді.
«Kazakh Invest» импорттық және инвестициялық артықшылықтар туралы айтып берді. «QazTrade» экспортта және шығындарды өтеуде қолдау шараларын ұсынды. Экспорт тақырыбын жалғастыра отырып, «KazakhExport» экспортты дамыту және экспорттық операцияларды қорғау үшін сақтандыру құралдарын іске асыру құралдарымен бөлісті. Қазақстандағы арнайы экономикалық және индустриялық аймақтардың үйлестірушісі «Qazindustry» шығындардың бір бөлігін өтеу шарттарын атап өтті. Ал Qazaqstan Investment Corporation жобалардың өз қатысуын қалыптастыратын құралдар арқылы Қазақстандағы жобаларды қаржыландыру туралы хабарлады.
Айта кету керек, Бірыңғай дистрибьютордың фармацевтикалық салада қолдау шарасы ұзақ мерзімді шарттар жасасу түрінде қарастырылған. Қазіргі уақытта 35 отандық тауар өндірушімен 3947 дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жеткізуге жасалған 94 ұзақ мерзімді шарт қолданыста.
Осылайша, Қазақстанның дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндірушілерінің фармацевтикалық өнімге кепілдендірілген он жылдық мемлекеттік тапсырыстың арқасында жаңа өндірісті іске қосу немесе қолданыстағы өндірісті жаңғырту мүмкіндігі бар.
Сонымен қатар, қазақстандық өндірісті дамыту үшін Бірыңғай дистрибьютор қазақстандық өндірушілер базасында BigPharma дәрі-дәрмек өндірісін жергіліктендіру мәселесін белсенді пысықтауда. Серпінді нәтиже –Pfizer және Roche фармгиганттарымен оригиналды инновациялық дәрі-дәрмектерді келісімшарттық өндіруге ұзақ мерзімді келісімшарттар жасау болды.
Бірыңғай дистрибьютордың басты басымдықтарының бірі – отандық фармацевтикалық өндірісті қолдау және дамыту, сондай-ақ экспорттық әлеуетті арттыру болып табылады.
Мемлекет басшысы ішкі нарықты қамтамасыз ету үшін негізгі азық-түлік тауарларының экспортын реттеу қажеттілігіне баса назар аудара отырып, сыртқы сауда қызметін жандандырудың және қазақстандық өнімді шетелдік нарықтарға жылжытудың маңыздылығын бірнеше рет атап өтті. Ол экономиканы әртараптандыру, өндірілетін тауарлар номенклатурасын кеңейту және экспорт географиясы бойынша жұмысты жалғастыру қажеттігін атап өтті.
Белсенді экспорттық қызмет және шетелдік нарықтарға шығудың сәтті мысалдары фармацевтика саласын шетелдік инвесторлар үшін барынша тартымды етеді. Бұл зерттеулер мен дамуға (R&D), өндіріске және инфрақұрылымға инвестициялардың ұлғаюына әкелуі мүмкін.
Тапсырманы орындау және экспорттық әлеуетті арттыруға, сыртқы сауданы кеңейтуге бағытталған қазақстандық өндірушілер үшін экспортты жеделдету бағдарламасын іске асыру мақсатында 2023 жылдың басында Бірыңғай дистрибьютор мен «QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы» АҚ өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандум жасасты.
QazTrade – ҚР Сауда және интеграция министрлігінің отандық өңделген тауарларды сыртқы тауарларға жылжыту жөніндегі операторы. Ынтымақтастық отандық дәрілік заттарды, медициналық бұйымдар мен медициналық жабдықтарды сыртқы нарықтарға жылжытуды көздейді.
Тараптар отандық тауар өндірушілердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, әлеуетті экспорттық нарықтарды іздеу және дәрілік заттарды, медициналық бұйымдар мен медициналық жабдықтарды шетелдік алаңдарға жылжыту үшін жағдайлар жасау бойынша әріптестікті дамытуға ниетті. Жоғарыда аталған мақсаттарға бірқатар іс-шаралар өткізу, шетелдік нарықтарды талдау, отандық, шетелдік және халықаралық ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау, Қазақстан Республикасы заңнамасын жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу, сондай-ақ ақпарат пен тәжірибе алмасу арқылы қол жеткізу жоспарлануда.
Бұған дейін Бірыңғай дистрибьютордың бастамасымен экспорттық шығындардың бір бөлігін өтеу бойынша фармацевтика өнеркәсібінің отандық өндірушілерін кеңінен хабардар ету үшін QazTrade-тен оқыту семинары өткізілген болатын. Оқыту export.gov.kz портал арқылы өтінім беру бойынша қадамдық нұсқау болды, экспорттаушылардың ықтимал қателіктері мен шығындарды өтеу үшін өтінімдердің дұрыс бағыты бойынша ілеспе мәселелер.
Сондай-ақ, қатысушылардың назарына Kazakh Invest-пен бірлесіп әзірленген әлеуетті инвесторларға арналған Investment guide book нұсқаулығы ұсынылды, ол «бір терезе» қағидаты бойынша орауыштан бастап өндірістің толық цикліне дейінгі ірі брендтер еліне кіру алаңын қамтамасыз етеді.
Жалпы, дөңгелек үстел барысында фармацевтика саласындағы инвестициялық ахуалды жақсарту бойынша ұсыныстар талқыланды және әзірленді. Отандық тауар өндірушілерге қолдаудың барлық мемлекеттік шаралары мен тетіктерін түсіндіру үшін күш-жігерді біріктірудің әсері қазақстандық фармацевтикалық өндірісті серпінді дамыту және экспорттық әлеуетті арттыру болады. Отандық брендтердің оң имиджін қалыптастыру және елдің фармацевтикалық секторын дамыту нәтижелердің бірі болмақ.